Donostiako Lehen Auzialdiko 8. Epaitegiak Europako Epaitegiari galderak helarazi dizkio
Luxenburgora IRPHa lehen aldiz eramatea lortu zuten abokatu adituak dira ekimenaren bultzatzaileak
Autoak auzitan jartzen du Auzitegi Gorenak bankuen alde egindako interpretazioa, eta berariaz galdetzen du horren legezkotasunari buruz
Eva Cerón epaileak IRPHaren baliogabetzearen ondorioei buruz ere galdetu du
IRPH Stop Gipuzkoak uste du IRPHaren aurkako behin betiko kolpea izan daitekeela, Gorenaren interpretazio maltzurrei atea ixteagatik
Donostia, 2023ko maiatzaren 2a
Maite Ortiz eta José María Erauskin abokatu aitzindari eta IRPHan adituek bultzatu dute Eva Cerón Donostiako Lehen Auzialdiko 8 zenbakiko Epaitegiko epaileak bertan behera uztea Kutxabanken aurka IRPHa aplikatzeagatik hasitako prozedura, Europako Auzitegiari epaiketa aurreko hainbat galdera helarazteko.
Europar Batasuneko Zuzenbidearen interpretazioari buruzko galdera aurrejudizialak aurkezteko aukera jurisdikzio-organoen ahalmena da, eta Europako Auzitegiak gatazka bat nola konpondu behar den argitzeko atea irekitzen du. Bide bera jarraitu zuten Ortizek eta Erauskinek IRPHa lehen aldiz Europar Batasuneko Justizia Auzitegira eramateko, eta horren ondorio izan ziren Areto Nagusian 2019ko otsailaren 25ean egindako ikustaldia eta 2020ko martxoaren 3ko epaia.
Europako Auzitegi batek IRPHari buruzko epaia eman zuen lehen aldi haren ondoren, auzitegi berak gutxienez bi aldiz ebatzi ditu erabakiak. Horietan guztietan, Europar Batasuneko Justizia Auzitegiak arrazoia eman die kontsumitzaileei, eta haien interesen aldeko irizpideak ezarri ditu. Hala interpretatu dute auziak goratu dituzten epaileek, eta kasu guztietan ebatzi dute IRPH klausula baliogabetzea abusuzkoa izateagatik. Espainiako Auzitegi Gorenak, ordea, Luxenburgotik jasotako jarraibideen interpretazio maltzurra eginez, IRPHaren baliogabetze-epai guztiak bertan behera utzi ditu, eta, gaur egun, IRPH klausula guztiak baliozkotzeko irizpide bat aplikatzen du, kontratua aztertu ere egin gabe. Horrek prebarikazio-salaketak eragin ditu, eta abokatu talde ospetsu batek kereila bat jarri du.
Eva Cerón epaileak aurkeztutako galderek Espainiako Auzitegi Gorena Europar Batasuneko Justizia Auzitegiaren aurreko epaiei buruz egiten ari den interpretazioa berariaz zehazten dute. Beraz, Europar Batasuneko Justizia Auzitegia ados dagoen edo ez ikusteko balioko dute, eta bankuei eragiten dieten gaietan beste askotan bezala, Europako auzitegiak berriro zuzendu lezake Espainiako Gorena.
IRPH Stop Gipuzkoatik oso balorazio positiboa egiten dugu autoari buruz, eta uste dugu Europar Batasuneko Justizia Auzitegiak planteatutako gaiei emandako erantzunek behin betiko kolpea eman diezaioketela IRPHari, Gorenaren interpretazio irudimentsu berriei atea itxiko baitiete.
IRPHari buruzko auzi prejudizialak Luxenburgera igortzea albiste ona dela dioen adierazle on bat da Kutxabank aurka agertu dela eta Europari ez galdetzeko eskatu duela, Gorenak egiten duen interpretazioarekin ados dagoelako.
Autoa oso ondo oinarrituta dago, eta hainbat xehetasunetan jartzen du arreta: Kutxabankeko kontratuek, beste askok bezala, IRPHaren definizioan alde batera uztea indize hori UTB tipoen batez besteko gisa kalkulatzen dela, eta horrek kontsumitzaileari komisio eta gastuen bikoiztasuna dakarkiola. Gastuen bikoiztasun hori Espainiako Bankuaren zirkular baten xede da. Zirkular horretan, banketxeei ohartarazten zaie beharrezkoa dela IRPHa diferentzial negatibo batekin laguntzea, IRPHari dagozkion maileguak merkatuko prezioaren gainetik egon ez daitezen. Autoak zalantzan jartzen du Kutxabanken fede ona, ez baitu diferentzial negatibo hori aplikatzen, eta, hori gutxi balitz, ez dio kontsumitzaileari jakinarazten bere kontratuak ez duela betetzen Espainiako Bankuaren ohartarazpen hori, eta, beraz, haren mailegua merkatuko batez bestekoa baino garestiagoa izango dela beti. Europar Batasuneko Justizia Auzitegiak orain argitu beharko du erakundeek kontsumitzaileei jakinarazi behar ote zieten Espainiako Bankuaren ohartarazpen hori izan zela (eta ez zela bete).
Epaileak, gainera, beste ondorio gehigarri bat ere sartu du: IRPHa kalkulatzeko, abusuzkoak izateagatik baliogabetzat jo diren elementuak sartu dira, hala nola kontsumitzaileari egozten zitzaizkion gastu batzuk. Donostiako epaitegiak Europar Batasuneko Justizia Auzitegiari galdetu dio ea IRPHa kalkulatzeko erabili diren klausulak baliogabetzat jotzearen ondorioz IRPH klausula bera baliogabe deklaratu behar ote den.
Gardentasun-eskakizunei dagokienez, autoak Europako Epaitegiari jakinarazten dio Espainiako Gorenak erabaki duela IRPH klausula guztiek gardentasun-kontrola gainditzen dutela, Europako Auzitegiaren aurreko epaiek eskatutako egiaztapenak egin beharrik gabe, eta hori zuzena den galdetzen du.
Halaber, Gorenaren beste irizpide oso polemiko batzuetan ere jartzen du arreta, hala nola bankuak kontratuan erreferentziazko indizearen definizio osoa sartzeko eta indize horren aurreko bilakaerari buruzko informazioa emateko duen betebeharretik salbuestea: epaileak galdetu du ea dispentsa horrek baldintzarik gabekoa eta erradikala izan behar duen, Gorenak baieztatzen duen bezala, edo, aitzitik, antzeko informazioa edo baliokidea eman zela egiaztatzera baldintzatuta egon behar duen. Era berean, Espainiako araudiari muzin egiteko arrazoirik ba ote dagoen ere galdetu da, araudi horrek berariaz behartzen baitu informazio hori ematera.
Epaileak Gorenaren kontraesanen berri eman du. Horren arabera, zoru-klausularen gardentasunik ezak klausula abusuzkoa dela ondorioztatzea dakar, baina berdina ez da aplikagarri IRPHarentzat. Izan ere, gogora dezagun Gorenak ezarri zuela, gardentasunik ez izan arren, IRPH klausula ez dela gehiegizkoa. Galdera baliagarria izango da Europak itxurazko kontraesan hori berrikusteko.
Azkenik, IRPH klausularen baliogabetze-deklarazio batek izan behar dituen ondorioei buruzko galderak sartzen dira. Galdetu da, adibidez, gehiegizkoagatik baliogabetutako IRPH Cajas baten ordez IRPH Entidades bat jar daitekeen, ordezkapen hori orekari eusteko aurreikusten duen lege batean oinarrituta. IRPH Cajas-a desoreka bat eragiten duelako deuseztatzen bada, zalantzazkoa dirudi desoreka horri eutsiko liokeen ordezkapen bat aurreikusten duen lege bat aplikatzea.
Galdetzen den beste aukera bat da IRPHarekin batera egon ohi den diferentzial positiboa edo nulua diferentzial negatibo batekin ordezkatzeko aukera, gehiegi kobratutakoa kalkulatuz eta aldea kontsumitzaileari itzuliz.
Azkenik, galdetzen da ez ote litzatekeen aplikatu beharko Kode Zibilaren artikulu bat, non ezartzen den kontratu batek ezin badu iraun eta erantzukizuna alderdietako batena baino ez den kasuetan, beste alderdiak erreklamatu ahal izango duela emandakoa, jasotakoa itzultzeko betebeharrik gabe. Hau da, banketxeak kobratutako kuota guztiak itzultzea eta kontsumitzaileak mailegatutako zenbatekoa itzuli behar ez izatea.